Web vs Product – sự khác biệt là gì? Phần 4: Web agency vs Product team

Chuỗi bài này có 4 bài:

Web vs Product – khác biệt cơ sở 

Web vs Product – góc nhìn từ sản phẩm & người dùng 

Web vs Product – góc nhìn từ Designer & quy trình 

Web vs Product – góc nhìn từ doanh nghiệp & đội ngũ [Bài bạn đang sắp đọc]

Sau các bài viết trước, phần nào chúng ta cũng nhìn được các điểm khác biệt cơ bản từ bản thân sản phẩm, cách nó tạo ra giá trị và cả những designer tạo ra từng sản phẩm thì có gì khác biệt. Ở bài này chúng ta sẽ nhìn vào các môi trường điển hình nơi Web hoặc Digital Product sẽ ra đời, từ đó có thể hiểu được mỗi nơi có những vai trò gì, cách hoạt động ra sao, môi trường sẽ có ưu nhược điểm gì… Với những hiểu biết đó, các bạn sẽ có thể đưa ra lựa chọn sẽ dấn thân vào đâu để phát triển sự nghiệp của mình.

Khái quát về web agency

Một web agency là một công ty chuyên cung cấp các dịch vụ liên quan đến thiết kế, phát triển và duy trì trang web cho các khách hàng khác nhau. Về bản chất, họ hoạt động như một đối tác hoặc nhà cung cấp (thuật ngữ “agency” trong giới marketing mang ý nghĩa này), nhận các dự án cụ thể để tạo ra các giải pháp số, chủ yếu là marketing website.

Bạn có thể hình dung web agency như một công ty xây dựng chuyên mặt hàng các công trình hỗ trợ hoạt động marketing online của khách hàng, họ sẽ nhận thông tin về nhu cầu và hoạch định để triển khai một dự án xây dựng cho công trình đó, các chức năng cần có và thiết kế, xây dựng nó lên, hướng dẫn chủ sở hữu mới vận hành và tiếp tục sử dụng nó cho hoạt động kinh doanh của họ.

Các Đặc Điểm Cốt Lõi của một Web Agency

• Mô hình làm việc dựa trên dự án: Mọi công việc đều được xác định rõ ràng theo từng dự án, có thời gian bắt đầu và kết thúc cụ thể. Mỗi dự án đều có một bản tóm tắt (brief), ngân sách và các mốc thời gian đã được thống nhất.
• Danh mục dịch vụ đa dạng: Một web agency thường cung cấp nhiều dịch vụ, bao gồm:
  • Thiết kế: Thiết kế giao diện người dùng (UI), thiết kế trải nghiệm người dùng (UX).
  • Lập trình: Lập trình front-end, back-end, phát triển trên các nền tảng CMS như WordPress, Shopify.
  • Duy trì & Hỗ trợ: Bảo trì website sau khi ra mắt, cập nhật nội dung, và khắc phục sự cố.
• Tập trung vào khách hàng: Khác với product team, mục tiêu hàng đầu của web agency là làm hài lòng khách hàng, hoàn thành dự án theo đúng yêu cầu và đúng hạn. Mọi quyết định đều xoay quanh việc đáp ứng kỳ vọng của khách hàng.
• Đội ngũ chuyên biệt: Các thành viên trong agency thường là những chuyên gia trong từng lĩnh vực (designer, developer, project manager, account) và có thể được phân công làm việc trên nhiều dự án khác nhau cùng lúc.

Tóm lại, web agency là những người xây dựng các giải pháp số theo yêu cầu của khách hàng. Vai trò của họ là biến ý tưởng của khách hàng thành một sản phẩm số hoàn chỉnh, thường là website, để phục vụ mục tiêu kinh doanh của họ.

Xem thử các dịch vụ của một Web Design Agency như TELOS tại đây.

Vậy còn một Product team?

Một phòng Product (hoặc đội ngũ Product) là một đơn vị chuyên biệt trong một doanh nghiệp. Về bản chất, họ là những người tạo ra và quản lý một sản phẩm số từ A đến Z với mục tiêu phát triển và duy trì nó trong dài hạn.

Bạn có thể hình dung họ như những nhân sự của một phòng R&D (nghiên cứu & phát triển), luôn tìm cách cải thiện một sản phẩm cụ thể để nó ngày càng tốt lên, đem lại nhiều tiền hơn cho doanh nghiệp hoặc tạo ra những giá trị tuyệt vời cho khách hàng của công ty. Chỉ có điều ở các môi trường khác với các sản phẩm vật lý hoặc dịch vụ, thì trong định nghĩa này product team lại tập trung vào sản phẩm số (digital product)

Các Đặc Điểm Cốt Lõi của một Phòng Product

• Sở hữu sản phẩm: Khác với web agency, phòng product không làm việc cho nhiều khách hàng. Họ làm việc cho chính công ty của mình và “sở hữu” một sản phẩm duy nhất. Mọi quyết định, từ nhỏ nhất đến lớn nhất, đều nhằm mục tiêu cải thiện sản phẩm đó.
• Mô hình làm việc liên tục: Công việc của họ không có điểm kết thúc. Khi một tính năng được ra mắt, họ sẽ ngay lập tức thu thập dữ liệu, lắng nghe phản hồi của người dùng và lên kế hoạch cho những cải tiến tiếp theo. Quy trình này diễn ra liên tục, không ngừng nghỉ.
• Tập trung vào người dùng và kinh doanh: Mục tiêu của họ là cân bằng giữa hai yếu tố này. Họ không chỉ tạo ra một sản phẩm mà người dùng yêu thích, mà còn đảm bảo sản phẩm đó tạo ra giá trị kinh doanh bền vững cho công ty.
• Cấu trúc đa chức năng (Cross-functional): Một phòng product điển hình bao gồm các vai trò chủ chốt:
  • Product Manager (PM): Người định hướng chiến lược, xác định những tính năng cần xây dựng và lý do tại sao. Họ là “người lái tàu” của sản phẩm.
  • Product Designer: Người giải quyết vấn đề của người dùng thông qua thiết kế giao diện và trải nghiệm.
  • Kỹ sư phần mềm (Engineers): Người trực tiếp xây dựng sản phẩm.
  • Nhà phân tích dữ liệu (Data Analyst): Người giúp đội ngũ đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu.

Tóm lại, nếu một web agency là những “người thợ xây thuê” tạo ra những ngôi nhà theo yêu cầu, thì một phòng product là những “người làm chủ” xây dựng và phát triển chính ngôi nhà của mình.

Cách thức tạo ra giá trị của 2 mô hình web vs product

Web Agency là một doanh nghiệp độc lập

Sản phẩm của các bạn là website, các bạn kinh doanh trên hoạt động thiết kế và lập trình website cho khách hàng. Những nhân sự sáng tạo trong đội ngũ (designer & lập trình viên,v.v…) chính là những nhân viên sản xuất tạo ra sản phẩm. Doanh thu có thể gia tăng bằng nhiều cách, trong đó vai trò của designer có thể chiếm một vị thế quan trọng vì chất lượng sản phẩm hay tính sáng tạo của nó sẽ phụ thuộc rất nhiều vào chất xám của designer và các nhân sự sáng tạo khác (Điều này sẽ nói thêm ở phần sau).

Nếu nhìn thêm về góc nhìn mối quan hệ của Web Agency với website họ tạo ra thì:

• Tiền từ hoạt động tạo ra website: Đến từ việc bán dịch vụ. Web Agency sẽ tính phí dựa trên giờ làm việc, độ phức tạp của dự án, hoặc theo gói dịch vụ. Mục tiêu kinh doanh cốt lõi là tối đa hóa lợi nhuận trên mỗi dự án.
• Vai trò với khách hàng: Web agency có một mối quan hệ kinh doanh với khách hàng. Họ cần làm hài lòng khách hàng để đảm bảo thanh toán, nhận được đánh giá tốt và có thể có dự án tiếp theo.
• Quyền sở hữu website: Website là tài sản của khách hàng, không phải của agency. Agency chỉ là người tạo ra nó.

Product team là một bộ phận R&D trong một cỗ máy kinh doanh lớn

Phòng product là một bộ phận không thể thiếu trong “cỗ máy” kinh doanh. Họ không bán dịch vụ sản xuất, mà là một phần của quy trình tạo ra và duy trì sản phẩm chính của công ty.

Nếu vài chục năm trước đây bạn sẽ chỉ thấy những chuyên gia làm việc trong một lĩnh vực cụ thể để tạo ra những sản phẩm ở phòng R&D, như một chuyên viên thực phẩm ở một công ty chuyên về đồ ăn đóng gói hay một nhà thiết kế kiểu dáng công nghiệp trong phòng sản xuất các sản phẩm nội thất, thì giờ đây nhờ công nghệ phát triển nên việc một mô hình kinh doanh luôn có một bộ phận chuyên trách về số hoá sản phẩm/dịch vụ đã trở nên cực kì phổ biến. Những người đó, họ cũng làm việc với mục đích tối ưu năng lực kiếm tiền của sản phẩm, nhưng chuyên môn của họ có thêm một bộ phận lớn đến từ kĩ năng làm việc với công nghệ.

• Giá trị mang lại: Sản phẩm của họ chính là sản phẩm số của công ty, ví dụ như ứng dụng Shopee, nền tảng học trực tuyến Coursera, hoặc phần mềm quản lý công việc Notion. Họ không thu tiền dựa trên việc sản xuất ra những tính năng hay cải tiến, mà là tạo ra giá trị từ việc phát triển của chính sản phẩm đó.
• Doanh thu: Không trực tiếp tạo ra doanh thu. Thay vào đó, họ đóng góp vào doanh thu bằng cách cải tiến sản phẩm để thu hút người dùng, giữ chân họ, và khuyến khích họ chi trả nhiều hơn.
• Mối quan hệ: Phòng product có một mối quan hệ nội bộ với các phòng ban khác (marketing, sales, kỹ thuật) để cùng nhau phát triển sản phẩm. Họ phải cân bằng giữa nhu cầu của người dùng và mục tiêu của toàn bộ doanh nghiệp.
• Quyền sở hữu: Sản phẩm là tài sản của công ty. Phòng product là những người chăm sóc, phát triển và tối ưu hóa tài sản đó để đảm bảo nó luôn sinh lời. Nên nói theo một cách nào đó, Product team cũng đồng thời sở hữu sản phẩm mà mình đang phát triển

Môi trường làm việc và những lợi điểm…

Môi trường ở Web Agency

Môi trường ở web agency thường năng động, đa dạng và có nhịp độ nhanh.

• Tính cách: Thường những nhân sự ở agency sẽ là những người sáng tạo và có khả năng thích nghi cao. Họ có thể dễ dàng chuyển từ dự án này sang dự án khác với những yêu cầu và phong cách khác nhau.
• Bầu không khí: Giống như một phòng sáng tạo liên tục. Mọi người thường làm việc với nhiều dự án cùng lúc. Các cuộc họp với khách hàng, các buổi brainstorm ý tưởng cho một dự án mới, và việc chạy đua để hoàn thành deadline là chuyện hàng ngày. Mọi người thường làm việc dưới áp lực cao nhưng cũng đầy cảm hứng để tạo ra những sản phẩm độc đáo, mới mẻ.
• Điểm nổi bật:
  • Đa dạng: Bạn có thể đang trong một dự án website cho một nhà hàng, đồng thời làm landing page ra mắt sản phẩm mới của công ty công nghệ, rồi lại nhảy sang làm e-commerce web cho một thương hiệu thời trang. Điều này giúp bạn học hỏi nhiều và không bị nhàm chán.
  • Sáng tạo: Các dự án thường đòi hỏi sự đột phá, và bạn có nhiều cơ hội để thử nghiệm những ý tưởng mới lạ.
  • Dự án có thời hạn & phạm vi: Mỗi dự án có một điểm kết thúc, mang lại cảm giác hoàn thành và thành tựu khi bàn giao cho khách hàng.

Môi trường ở Phòng Product

Môi trường ở phòng product thường tập trung, có tính chiến lược và ổn định hơn.

• Tính cách: Thường là những người tư duy logic, giải quyết vấn đề, và có tầm nhìn dài hạn. Họ thích đào sâu vào một vấn đề, phân tích dữ liệu và tìm ra giải pháp tối ưu.
• Bầu không khí: Giống như một phòng thí nghiệm. Mọi người thường tập trung vào một sản phẩm duy nhất. Các cuộc họp không phải để thảo luận với khách hàng, mà là để phân tích hành vi người dùng, thảo luận về dữ liệu, và lên kế hoạch cho các tính năng tiếp theo. Mọi người làm việc theo nhịp độ đều đặn hơn, tập trung vào việc cải tiến sản phẩm từng chút một.
• Điểm nổi bật:
  • Chuyên sâu: Bạn có cơ hội trở thành chuyên gia về một sản phẩm và một ngành cụ thể. Không chỉ là ở kĩ năng chuyên môn về phát triển sản phẩm mà còn ở hiểu biết về ngành mà bạn làm (ví dụ bạn chuyên về fintech, bạn sẽ có rất nhiều kiến thức về tài chính…)
  • Tác động lâu dài: Bạn có thể thấy tác động của công việc mình làm lên hàng triệu người dùng trong thời gian dài.
  • Sự hợp tác chặt chẽ: Mọi người trong đội ngũ (product manager, designer, developer) làm việc rất gần gũi và gắn bó với nhau để đạt được mục tiêu chung.

…và cả những điều bất cập

Web Agency

Web agency là nơi dành cho những người thích sự đa dạng, nhưng cũng ẩn chứa những rủi ro và áp lực nhất định.

• Áp lực deadline và burnout: Các dự án thường có thời gian eo hẹp để đáp ứng yêu cầu của khách hàng. Việc chạy đua với nhiều deadline cùng lúc có thể dẫn đến làm việc quá giờ, căng thẳng và kiệt sức (burnout).
• Thiếu sự chuyên sâu: Bạn có thể làm việc trên nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng rất khó để trở thành chuyên gia về một sản phẩm hay một ngành cụ thể. Phần lớn dự án, bạn cũng sẽ chỉ làm ở bước quảng bá hoặc tạo ra một trang web mang tính marketing nhiều hơn là thật sự phát triển sản phẩm.
• Mối quan hệ với khách hàng: Không phải khách hàng nào cũng dễ làm việc. Bạn có thể phải đối mặt với những yêu cầu thay đổi liên tục, thiếu thực tế, hoặc những phản hồi không rõ ràng, gây khó khăn cho quá trình làm việc.
• Sản phẩm không thuộc về bạn: Sau khi dự án hoàn thành, bạn bàn giao sản phẩm và không còn quyền kiểm soát. Bạn không thể tự mình cải thiện hay phát triển nó dựa trên phản hồi của người dùng cuối.

Phòng Product

Môi trường phòng product mang tính ổn định và chiến lược, nhưng cũng có những mặt hạn chế.

• Tính lặp lại và nhàm chán: Vì tập trung vào một sản phẩm duy nhất, công việc có thể trở nên lặp lại và thiếu sự mới mẻ. Bạn không được thử nghiệm nhiều phong cách thiết kế hay công nghệ khác nhau như ở agency.
• Áp lực tăng trưởng: Thay vì áp lực deadline dự án, bạn phải đối mặt với áp lực tăng trưởng. Mục tiêu của bạn không chỉ là làm sản phẩm tốt, mà còn phải đảm bảo nó mang lại doanh thu và phát triển theo đúng kỳ vọng của công ty.
• Phức tạp trong nội bộ: Môi trường nội bộ có thể trở nên phức tạp. Bạn phải làm việc với nhiều phòng ban khác nhau, cân bằng nhiều lợi ích (người dùng, kinh doanh, kỹ thuật), và thường xuyên phải đối mặt với những bất đồng quan điểm trong đội ngũ.
• Khó thay đổi: Vì sản phẩm là tài sản của công ty, việc thay đổi hoặc thử nghiệm những ý tưởng lớn thường mất rất nhiều thời gian và cần sự đồng thuận của nhiều bên, khác hẳn với sự linh hoạt của agency.

Còn những mô hình nào nữa không?

Trên đây là hai môi trường điển hình nhất mà vai trò của UI/UX Designer được bộc lộ và phát triển theo những hướng cụ thể, tuy nhiên chúng ta cũng có thể bắt gặp những môi trường web vs product có điểm tương đồng, nhưng cũng không quá khác những mô tả trong bài này, chúng nó là:

• Công ty IT Outsourcing: Tập trung vào việc cung cấp dịch vụ kỹ thuật theo yêu cầu. Họ giống web agency ở chỗ làm việc theo dự án, nhưng chuyên môn sâu hơn về lập trình, phát triển phần mềm và có thể tham gia vào cả các dự án sản phẩm phức tạp. Mối quan hệ cũng là đối tác – khách hàng, tuy nhiên một dự án của bạn sẽ là một product phức tạp, khi đó bạn có thể sẽ phải đi on-site (qua công ty khách và làm việc) trong một thời gian dài hơi (6 tháng – 1 năm hoặc hơn)
• Creative Agency: Khác với web agency thuần túy, creative agency mạnh về chiến lược thương hiệu, ý tưởng sáng tạo và kể chuyện. Dù có thể sản xuất website như một phần của chiến dịch, trọng tâm của họ là tạo ra sự đột phá về mặt ý tưởng, không chỉ đơn thuần là làm web.
• Các công ty sáng tạo khác (Game Studio): Giống mô hình product team. Họ dành toàn bộ nguồn lực để phát triển và liên tục cải tiến một hoặc vài sản phẩm (trò chơi) trong nhiều năm. Mọi hoạt động đều xoay quanh việc mang đến trải nghiệm tốt nhất cho người chơi và tối đa hóa doanh thu từ sản phẩm đó.
• In-house Marketing Team: Đây là một bộ phận nội bộ. Họ quản lý và phát triển các tài sản số như website hoặc các trang đích (landing page) để phục vụ cho mục tiêu marketing của công ty, tương tự như một product team nhưng quy mô nhỏ hơn và mục đích giới hạn hơn, chỉ tập trung vào việc tạo ra khách hàng tiềm năng.

Web vs Product | Bạn sẽ là ai? và ở đâu?

Bạn sẽ đầu quân cho một web design agency, chinh chiến qua nhiều dự án để có cho mình những sản phẩm thật sáng tạo, thật nghệ?

Hay bạn sẽ về với một product team của một công ty nào đó? phát triển thật sâu kĩ năng giải quyết vấn đề, nắm kĩ kiến thức chuyên ngành và phát triển bản thân?

Lựa chọn nào cũng được, nhưng hãy biết cả 2 và hiểu được mình cảm thấy thích những ưu điểm nào, sẵn sàng chịu đựng những khuyết điểm nào và dấn thân trải nghiệm. Miễn đã có một hành trang kiến thức vững vàng, bạn sẽ có một sự tự tin để đương đầu với các thử thách của những môi trường đó.

Bạn có muốn có một hành trang vững vàng cho lĩnh vực UI/UX Design?

Tại TELOS Academy, chúng mình đào tạo UI/UX Designer toàn diện nhằm giúp các bạn có nhiều lựa chọn và cơ hội hơn ở các lĩnh vực trải dài từ Web – App – Product Design. Để lại thông tin để giáo vụ có thể hỗ trợ bạn thêm nha.