Rèn luyện và nâng cao tư duy thiết kế cho UI/UX Designer mới bắt đầu

Mở đầu

Rèn luyện nâng cao tư duy thiết kế là bước quan trọng giúp UI/UX Designer tạo ra sản phẩm đẹp, hiệu quả và đúng mục tiêu kinh doanh. Khi doanh nghiệp chú trọng xây dựng tư duy thiết kế cho đội ngũ, chất lượng trải nghiệm người dùng được cải thiện rõ rệt, giảm chi phí chỉnh sửa và tăng tốc độ phát triển sản phẩm. Bài viết dưới đây giúp hệ thống hóa các nhóm tư duy quan trọng nhất mà designer cần rèn luyện, hãy cùng TELOS Academy tìm hiểu ngay!

Tư duy thiết kế là gì?

Chắc hẳn trong quá trình tìm hiểu về các khoá học hay những kiến thức trên thị trường bạn sẽ nhiều lần được nghe người ta nói về “tư duy thiết kế” hoặc những nhận định kiểu “Công việc này cần một người có tư duy thiết kế”, “Tư duy thiết kế là một thứ tối quan trọng của nghề UI/UX Design”… Đôi khi giữa vô vàn thông tin, bạn dễ lạc lối và không biết chính xác phải học gì, bắt đầu từ đâu đúng không? Thôi thì hãy xem bài viết này như một tổng hợp dễ hiểu và gần gũi cho người chưa biết gì, để các bạn dễ lựa chọn hơn.

Lưu ý thêm: Bài này chúng ta sẽ nói về tư duy thiết kế nói chung, không phải phương pháp “Design Thinking” nổi tiếng hay gặp, nhưng TELOS cũng xin trích dẫn một chút để nếu bạn quan tâm, bạn cũng có thể đối chiếu so sánh.

Design Thinking là một phương pháp luận (Methodology) sáng tạo để giải quyết vấn đề, tập trung vào việc đặt người dùng (Human) vào trung tâm của mọi quá trình phát triển.

Nó không phải là một quy trình tuyến tính (làm A rồi làm B) mà là một khuôn khổ lặp lại (Iterative Framework) nhằm hiểu rõ người dùng, thách thức các giả định, định nghĩa lại vấn đề, và tạo ra các giải pháp sáng tạo để kiểm thử và cải tiến.

Đọc kĩ hơn về Design Thinking ở bài viết này

Theo TELOS người làm trong lĩnh vực Product UI/UX nói chung cần 3 nhóm tư duy lớn: Tư duy về người dùng và kinh doanh (1), Tư duy kỹ thuật (2) và tư duy thiết kế (3). 

Tư duy thiết kế là một trong những thứ mà người làm trong lĩnh vực này nên có, và nó đặc biệt quan trọng, nếu không nói là thứ kĩ năng bắt buộc phải có, đối với người đóng vai trò designer.

Một UI/UX Designer sẽ cần những nhóm tư duy nào?

Bạn là nhà thiết kế, và bạn làm những việc từ đơn giản ở những thời kì đầu khi mới bước vào nghề (vẽ ra các thành phần thiết kế) cho đến phức tạp (thiết kế ra một sản phẩm, với đường đi nước bước được tính toán kĩ lưỡng cho người dùng). Vậy nên tất cả mọi công việc của bạn đều là dựa trên Tư duy thiết kế cả.

Nếu phân tích nhỏ hơn thì Tư duy thiết kế sẽ gồm những gì?

Tư duy thiết kế sẽ có rất nhiều cái để nói, nếu khái quát thì người có tư duy thiết kế nghĩa là họ là một designer giỏi, giải quyết được một yêu cầu về thiết kế. Nhưng nếu chỉ nói chung chung vậy thì khá khó để chúng ta phát triển. Vậy nên cần phân chia ra. Và theo chúng mình đây là những tư duy nhỏ và thiết yếu để tạo nên Tư Duy Thiết Kế.

1. Tư duy thiết kế Thẩm mỹ 

Đây là quy tắc cơ bản nhất: Làm thiết kế thì điều tiên quyết là phải làm cho đẹp. Người dùng có xu hướng tin rằng một sản phẩm trông đẹp mắt thì sẽ dễ sử dụng hơn, ngay cả khi điều đó không hoàn toàn đúng. Thiết kế của bạn cần đẹp thì bạn mới có thể đi tiếp những bước tiếp theo

• Quan trọng: Tư duy thẩm mỹ phải nhằm mục đích tạo ra một sản phẩm có giá trị thẩm mỹ cao. Sản phẩm phải đẹp và đảm bảo hầu hết các yếu tố hài hoà về mặt thị giác. Tư duy này sẽ được đào tạo cực kì kĩ càng nếu bạn đến từ các ngành học về mỹ thuật căn bản, thiết kế đa phương tiện hoặc các ngành học liên quan đến thị giác.
• Ví dụ: Sử dụng màu sắc, typography và không gian trắng (Whitespace) một cách có chủ đích để dẫn dắt ánh nhìn của người dùng, làm nổi bật thông tin quan trọng và tạo ra sự phân cấp thị giác rõ ràng. Các yếu tố về tính hài hoà trong phân cấp thông tin, sử dụng hình ảnh minh hoạ hoặc ảnh sản phẩm sao cho đẹp nhất, phù hợp với ngữ cảnh nhất.

2. Tư duy thiết kế Nhất quán – Hệ thống

Trong thiết kế thẩm mỹ, sự nhất quán là yếu tố then chốt để xây dựng niềm tin và sự quen thuộc. Chưa kể bạn đang làm việc trong một lĩnh vực mà tính hệ thống là một điều rất tự nhiên, thiết kế của bạn cũng cần cái gọi là “design system”, để có thể tạo ra một chuỗi trải nghiệm liền mạch trên toàn sản phẩm

• Quan trọng: Thẩm mỹ phải được áp dụng một cách đồng bộ trên toàn bộ trải nghiệm. Thậm chí “xấu đồng bộ” đôi khi còn tốt hơn “đẹp lởm chởm”
• Áp dụng:
  • Nhất quán Nội bộ (Internal Consistency): Mọi nút, biểu tượng, và thẻ (card) trong ứng dụng đều phải tuân theo một bộ quy tắc về bán kính góc (border radius), đổ bóng (shadow) và màu sắc. Quy định những thấy này lại thành các component, thư viện thành phần, các UI pattern…
  • Nhất quán Bên ngoài (External Consistency): Thiết kế phải tôn trọng các quy ước nền tảng (Platform Conventions) như iOS (Human Interface Guidelines) hay Android (Material Design), để người dùng không phải học lại các tương tác cơ bản.

3. Tư duy thiết kế về Thương hiệu và Cảm xúc (Brand & Emotional Mindset)

Thiết kế của bạn cũng là một phần của các hoạt động branding và marketing của doanh nghiệp, giao diện có các yếu tố thương hiệu là cách sản phẩm thể hiện tính cách và giá trị thương hiệu. Đây là điều mà nhiều Graphic designer đã sở hữu sẵn từ đầu, nên họ rất dễ bước chân vào lĩnh vực UI/UX Design là vì vậy.

• Quan trọng: Thiết kế phải khơi gợi cảm xúc phù hợp với mục tiêu sản phẩm.
• Ví dụ:
  • Tuân thủ nguyên tắc của brand: hệ thống thiết kế của thương hiệu đã quy định và người làm UI/UX Design sẽ thừa hưởng lại, tiếp biến để đưa nó vào giao diện.
  • Hỗ trợ khi cần: Khi tài nguyên của thương hiệu (Brand Assets) còn chưa đầy đủ, đôi khi UI/UX Designer sẽ kiêm luôn vai trò của Brand Designer, hỗ trợ cho các loại hình thiết kế thương hiệu luôn.

4. Tư duy thiết kế về tính khả dụng (User-Centric hoặc A11y)

Thẩm mỹ không chỉ dành cho đại chúng hay người dùng phổ thông nói chung. Thiết kế đẹp là thiết kế dễ tiếp cận (Accessible).

• Quan trọng: Đảm bảo tính thẩm mỹ không làm tổn hại đến khả năng nắm thông tin, đọc hiểu hoặc sử dụng sản phẩm.
• Ví dụ:
  • Tỷ lệ Tương phản (Contrast Ratio): Luôn đảm bảo văn bản có độ tương phản đủ cao so với nền (theo tiêu chuẩn WCAG) để người dùng khiếm thị hoặc người lớn tuổi vẫn đọc được dễ dàng.
  • Kích thước Chữ và Vùng chạm (Tap Target Size): Thiết kế phải đảm bảo kích thước của chữ và các vùng chạm (nút bấm) đủ lớn và rõ ràng để tương tác trên mọi thiết bị.

Tìm hiểu ngay về lương của ngành thiết kế giao diện UI/UX!

Cách rèn luyện, nâng cao tư duy thiết kế – Ở giai đoạn bắt đầu bạn cần để tâm đến điều gì?

Với một người tự học chưa biết gì cả, cũng không có hoặc chưa có cho mình những người thầy (vì nhiều lý do), thì bạn nên bắt đầu như thế nào? Hãy thử mô hình 5 giai đoạn này của TELOS để bắt đầu.

Giai đoạn 1: Nghiên cứu Sản phẩm của Người Khác (Học thụ động)

Mục tiêu: Xây dựng hệ thống moodboard và nhận biết các xu hướng, tiêu chuẩn tốt. Rèn luyện kĩ năng quan sát và phân tích

Giai đoạn 2: Học tập và Bắt chước (Học chủ động)

Mục tiêu: Nắm vững công cụ và học cách tái tạo các thành phần UI/UX. Thạo công cụ và quen tay

Giai đoạn 3: Tìm hiểu Nguyên lý Cốt lõi (Học lý thuyết)

Mục tiêu: Hiểu “Tại sao” một thiết kế lại hiệu quả, vượt qua ranh giới của việc “trông đẹp“. Đây chính là lúc có thể bạn sẽ cần đến những người thầy, khoá học và trung tâm đào tạo.

Giai đoạn 4: Tạo ra Giải pháp Cá nhân (Áp dụng lý thuyết)

Mục tiêu: Từ việc bắt chước, chuyển sang việc giải quyết vấn đề bằng tư duy của mình. Tự đặt vấn đề, tự thiết kế ra một giải pháp.

Giai đoạn 5: Tham gia Dự án Thật với Vai trò Học việc (Học tập nhóm)

Mục tiêu: Áp dụng tư duy vào môi trường thực tế, học cách làm việc trong đội ngũ đa chức năng.

Đi xa hơn và bạn cần biết điều gì?

Việc học sẽ không dừng lại kể cả khi bạn đã sở hữu cho mình tư duy thẩm mỹ. Có thể bạn sẽ may mắn tìm kiếm được những công việc đầu tiên và bắt đầu với những tác vụ thẩm mỹ, thiết kế giao diện như một UI Designer. Và giờ đây bạn sẽ tiến tới nấc phát triển của một Product Designer. Hãy để ý 2 nhóm tư duy còn lại trên sơ đồ tam giác đã được liệt kê ở đầu bài. Hoặc có thể đọc bài viết này

Đăng ký vào form này để nhận tư vấn từ đội ngũ giáo vụ của TELOS Academy

Học như thế nào? Học ở đâu?

Dù tự học hay lựa chọn cho mình một trung tâm đào tạo thì hãy bắt đầu bằng việc lên một kế hoạch cho bản thân. Và hãy học theo từng phân tầng cụ thể, ví dụ như trong bài viết này TELOS cũng đề cập đến việc bạn có thể phát triển từng bước ở giai đoạn đầu. Hãy hiểu mọi sự học đều đến từ bản thân người học. Người thầy hoặc ngôi trường chỉ là một nhân vật phụ hoặc một phương tiện giúp quá trình đó trở nên mượt mà dễ dàng hơn. Tư duy thiết kế sẽ hình thành trong quá trình học và thực hành và hấp thụ kiến thức.

Nếu đến với một trung tâm hay một lộ trình đào tạo, không phải nơi đó sẽ hô biến để bạn trở thành một UI/UX Designer ngay sau khi đóng học phí. Họ sẽ giúp bạn đi theo những hướng đi và gặp phải những thử thách phù hợp để phát triển bản thân. 

Tại TELOS chúng tôi có một phương pháp thiết kế giáo trình. Hãy tìm hiểu về cách học UI/UX Design theo tư duy đa tầng, và sau đó hãy tham đăng ký để nhận được sự tư vấn từ đội ngũ giáo vụ của TELOS Academy.