Product Designer là gì? – 3 tư duy cần thiết của một UI/UX Product Designer

Product Designer là gì? Khác gì với UI/UX Designer?

Product Designer (Nhà thiết kế Sản phẩm) là một vai trò trung tâm và toàn diện trong quá trình phát triển sản phẩm số (digital product). Họ chịu trách nhiệm cho toàn bộ quá trình thiết kế, từ việc xác định vấn đề người dùng cho đến việc tạo ra giao diện cuối cùng. Đôi khi trong nhiều công ty, môi trường không có chức danh này, nhưng việc thiết kế sản phẩm sẽ luôn diễn ra.

Và khi nó trở thành một chức danh chính thức thì nghĩa là vai trò đó đã thật sự được chuyên môn hoá đủ sâu, để có thể xuất hiện như một vai trò riêng biệt chứ không phải một nhóm hoạt động mà người khác có thể kiêm nhiệm. Trong ngữ cảnh sản phẩm số (digital product), Product Designer không chỉ là người vẽ giao diện mà còn là một người giải quyết vấn đề bằng thiết kế. Đây sẽ là một điểm nhấn quan trọng, mà chúng ta sẽ bàn kĩ hơn ở phần sau.

Vai trò của Product Designer (Nhà thiết kế Sản phẩm)

Product Designer là sự giao thoa giữa ba trụ cột chính của việc phát triển sản phẩm: Người dùng, Kinh doanh và Kỹ thuật.

1. Định hướng chiến lược (Chiến lược Sản phẩm và UX)

• Nghiên cứu Người dùng (User Research): Thực hiện phỏng vấn, khảo sát, và phân tích dữ liệu để hiểu rõ hành vi, nhu cầu, và động lực của người dùng mục tiêu.
• Xác định Vấn đề: Làm việc chặt chẽ với Product Manager để xác định các vấn đề cần giải quyết và thiết lập các mục tiêu thiết kế.
• Lập Bản đồ Hành trình (Mapping): Tạo các tài liệu chiến lược như Customer Journey Map (CJM), User Flow và Sitemap để định hình trải nghiệm tổng thể.

2. Thiết kế và Phát triển (Wireframing và UI/Visual Design)

• Tạo mẫu (Prototyping): Xây dựng Wireframe (bộ khung) và Mockup (thiết kế chi tiết) để chuyển ý tưởng thành hình thái cụ thể.
• Thiết kế Giao diện (UI Design): Chuyển đổi các Wireframe thành giao diện có thẩm mỹ, trực quan và dễ sử dụng, đảm bảo tính nhất quán của thương hiệu.
• Xây dựng và Duy trì Design System: Đảm bảo các thành phần thiết kế (Components, UI Patterns) được tiêu chuẩn hóa và dễ dàng tái sử dụng cho toàn bộ sản phẩm.

3. Kiểm thử và Cải tiến (Testing và Technical Handoff)

• Kiểm thử Khả dụng (Usability Testing): Thử nghiệm các thiết kế (prototype) với người dùng thực để thu thập phản hồi và xác định các điểm yếu.
• Chuyển giao Kỹ thuật (Handoff): Cung cấp các thông số kỹ thuật, tài liệu chi tiết và tài sản thiết kế cho đội ngũ Kỹ sư (Engineers/Developers) để họ có thể xây dựng sản phẩm chính xác như thiết kế.
• Lặp lại (Iteration): Phân tích dữ liệu sau khi ra mắt (ví dụ: A/B Testing, Analytics) để liên tục cải tiến và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng.

Sự khác biệt của Product Designer với UI/UX Designer

Tất nhiên chức danh chỉ nên là yếu tố tham khảo, vì đôi khi bạn mang chức danh này, nhưng khi ở một công ty khác thì cũng cái chức danh đó nhưng phạm vi công việc lại khác hơn khá nhiều. Nhưng trong bài viết này thì khi phân tích sự khác biệt thì TELOS sẽ nói bạn nghe về sự điển hình. Vậy sự khác biệt của 2 vị trí này sẽ có 4 tiêu chí sau

Vậy điểm quan trọng là:

• UI/UX Designer thường là người thực thi giải pháp đã được đề ra, tập trung vào tầng trải nghiệm người dùng.
• Product Designer là người định nghĩa và giải quyết vấn đề, đóng vai trò như một đối tác chiến lược của Product Manager, sử dụng thiết kế để thúc đẩy kết quả kinh doanh.

Nếu bạn nhìn vào những miêu tả trên và cảm thấy ủa hình như mình có làm hết các loại hình công việc trên sao vẫn là UI/UX Designer, thì có thể đã đến lúc cho một lời đề nghị thay đổi (tên chức danh, mức thu nhập, mô tả cho công việc…).

Tại sao lại có nghề này? tại sao nó lại tiềm năng?

Một chức danh không sinh ra cho vui, và nếu nó tồn tại được trên thị trường và dần khẳng định vai trò thì càng có nghĩa nó không phải chỉ là một trào lưu. Product Designer cũng vậy. Trước khi đọc tiếp thì ghé qua xem thử thông tin của chuỗi khoá về Ui/UX Product Design tại TELOS tại đây nha.

Chức danh Product Designer được sinh ra để đáp ứng nhu cầu của một thị trường công nghệ ngày càng phức tạp và toàn diện, nơi thiết kế được coi là cốt lõi của chiến lược kinh doanh, chứ không chỉ là một dịch vụ trang trí.

Vai trò này bắt đầu nổi lên rõ rệt từ khoảng đầu những năm 2010, gắn liền mật thiết với sự phát triển của các công ty công nghệ lớn và sự chuyển đổi mô hình kinh doanh sang dịch vụ phần mềm. Nó là kết quả của một sự chuyển dịch lớn trong tư duy phát triển sản phẩm, nơi vai trò của người thiết kế phải mở rộng vượt ra khỏi các nhiệm vụ về giao diện (UI) hoặc trải nghiệm (UX) đơn thuần.

1. Sự Hợp nhất của UI và UX

Trước đây, thiết kế được chia thành hai vai trò rõ ràng: UX Designer (tập trung vào nghiên cứu, wireframe, luồng người dùng) và UI Designer (tập trung vào giao diện, thẩm mỹ, màu sắc).

• Vấn đề: Sự phân chia này thường gây ra khoảng cách và mâu thuẫn giữa tính năng và hình thức.
• Giải pháp Product Designer: Vai trò này hợp nhất cả hai, yêu cầu người thiết kế phải kiểm soát toàn bộ quy trình từ ý tưởng thô (UX) đến sản phẩm cuối cùng hoàn chỉnh (UI). Họ phải chịu trách nhiệm về tính nhất quán từ cấu trúc đến từng pixel nhỏ.

2. Sự trỗi dậy của mô hình “Design-Led”

Các công ty nhận ra rằng những sản phẩm thành công nhất (như Apple, Airbnb, Uber) đều có thiết kế (Design) là lợi thế cạnh tranh cốt lõi.

• Vai trò mở rộng: Designer không còn chỉ là người thực thi yêu cầu của Product Manager mà trở thành đối tác chiến lược. Họ được kỳ vọng mang tư duy thiết kế vào bàn chiến lược để định hình sản phẩm, không chỉ là làm đẹp cho sản phẩm.
• Tư duy Kinh doanh: Product Designer được yêu cầu phải hiểu các chỉ số kinh doanh (KPIs, Conversion Rates), đảm bảo mọi quyết định thiết kế đều hướng tới mục tiêu tăng trưởng hoặc giải quyết vấn đề của người dùng một cách có lợi nhuận.

3. Nhu cầu về “phát triển theo hình chữ T” (T-Shaped Skills)

Khi các công ty công nghệ mở rộng quy mô, họ cần những nhà thiết kế có khả năng lấp đầy khoảng trống giữa các nhóm chuyên môn.

• Tính toàn diện: Product Designer là người có kỹ năng sâu (chuyên môn về UI/UX) và kỹ năng rộng (hiểu biết về kỹ thuật, marketing, nghiên cứu). Họ có thể giao tiếp hiệu quả với lập trình viên (về tính khả thi) và Product Manager (về chiến lược).

Các kiểu tư duy cần thiết của product designer

Là một vai trò tổng hoà, đảm nhận một phạm vi hoạt động rất rộng và ở đôi chỗ còn phải làm sâu về chuyên môn, lẽ đương nhiên vai trò này được trọng dụng và có nhiều cơ hội. Tuy nhiên thử thách lại nằm ở đầu vào, bạn làm sao để trở thành một product designer mới là vấn đế. Bạn cần có một nhóm các tư duy để chuẩn bị tìm kiếm giải pháp khi trở thành nhân sự với vai trò này. Trước đây chúng mình cũng đã có một bài viết về tư duy của UI/UX Designer, nếu bạn quan tâm có thể đọc ở đây

Tư duy thiết kế – thẩm mỹ của designer

Tư duy này bắt nguồn từ các kỹ năng chuyên môn của Designer (UI/UX Designer, Graphic Designer). Nó tập trung vào việc tạo ra giao diện không chỉ đẹp mà còn trực quan, dễ sử dụng và nhất quán, biến chức năng thành hình thái cảm xúc.  Các nhân sự xuất phát từ những lĩnh vực lân cận mang chức danh “designer” sẽ dễ sở hữu nhóm tư duy này.

Trọng tâm của loại hình này nếu được mô tả bằng từ khoá thì sẽ là Hình thức, cảm xúc, và trải nghiệm trực quan.

Product Designer có tư duy này sẽ luôn cố thiết kế để đảm bảo tính dễ sử dụng (Usability) thông qua việc áp dụng các nguyên tắc UI/UX, như luật Fitts, nguyên tắc Gestalt và các UI Pattern. Giao diện phải phản ánh đúng bản sắc thương hiệu (Brand Identity) thông qua màu sắc, typography và bố cục. Quyết định “Sản phẩm trông như thế nào và người dùng cảm thấy thế nào” khi sử dụng. Đây cũng là nhóm công việc “khởi đầu” của rất nhiều product designer, nó như một trạm dừng trên con đường sự nghiệp của họ, và họ vẫn sẽ quay về đây cho dù chức danh đã thay đổi.

Tư duy kĩ thuật – công nghệ của một engineer

Tư duy này được thừa hưởng từ các kỹ năng của Engineer (Lập trình viên, Kỹ sư phần mềm). Nhiều bạn nghĩ biết code thì mới có thể nắm được tư duy này, kỳ thực thì lại không phải. Tư duy kỹ thuật là kiểu tư duy giúp người ta tìm một giải pháp kỹ thuật để giải quyết các vấn đề gặp phải trong công việc, có nhiều thông tin, biết lập trình và tìm được một logic để giải quyết vấn đề là kết quả của quá trình tư duy theo hướng kỹ thuật.

Trọng tâm của loại hình này nếu được mô tả bằng từ khoá thì sẽ là Giải pháp, tìm tòi, kỹ thuật và logic.

Người có tư duy này trong đội ngũ sẽ luôn tìm các hướng đi khả thi về mặt công nghệ. không viển vông trong giải pháp và luôn giữ chân trên mặt đất khi gặp phải các ý tưởng vượt ngoài rào cản của năng lực kỹ thuật. Từ đó các thiết kế, các định hướng và ý tưởng của người có tư duy này tuy không hoa mỹ, nhưng lại rất trọng tâm và thực tế.

Nếu bạn đến với product design từ cánh cửa của những lập trình viên, dev/code… thì rất có thể bạn đang may mắn sở hữu tư duy này. Điều đó sẽ rất tốt và bạn có thể dần cải thiện các nhóm còn lại.

Tư duy kinh doanh – giải pháp của một người làm quản lý kinh doanh

Tư duy này đến từ các kỹ năng của người làm kinh tế, quản lý sản phẩm (Product Manager, Marketer). Nó tập trung vào giá trị mà sản phẩm mang lại cho doanh nghiệp và người dùng, đảm bảo thiết kế phục vụ các mục tiêu kinh doanh.

Nếu người làm thiết kế chăm chú tạo ra các giải pháp tuyệt vời, người có tư duy logic với công nghệ thì tìm mọi cách hiện thực hoá một giải pháp thì người có tư duy kinh doanh sẽ nhìn vào vấn đề, tìm kiếm nó và đặt ra câu hỏi liệu vấn đề đó có đáng giá để tạo ra một sản phẩm giải quyết nó hay không, và nó đáng giá bao nhiêu. Trọng tâm của loại hình này nếu được mô tả bằng từ khoá thì (chắc cũng khá dễ hiểu) sẽ là Tiền, doanh thu, lợi ích tối ưu.

Product designer xuất phát từ các lĩnh vực như marketing, kinh tế, các vai trò như BA, DA… sẽ là nhóm rất rõ rệt trong tư duy này. Đôi khi bạn có thể cũng chính là nhân sự của ngành nghề bạn đang phục vụ trước khi làm sản phẩm luôn (ví dụ, nhân viên ngân hàng làm sản phẩm ngân hàng, nhân viên kế toán thiết kế sản phẩm kế toán số…)

Tư duy này là chiếc cầu rất lớn để bắt từ nhóm việc “How” (làm sao, trông như nào, cách thức nào để làm ra sản phẩm…) qua nhóm việc “Why” (Tại sao chúng ta phải làm ra sản phẩm? Vấn đề này tại sao cần phải được xử lý? Vì sao chúng ta phải tạo ra thêm chức năng mới?). Và nó cũng mở rộng rất nhiều cho tư duy của một Designer lên thành Product Designer.

Tóm gọn lại thì

Có 3 nhóm tư duy này và vận hành nó linh hoạt trong các công việc để phát triển bản thân, bạn sẽ trở thành một Product Designer toàn diện, có thể tạo ra những ý tưởng về giải pháp đẹp, dễ dùng nhưng cũng cực kì thực tế và logic trong phạm vi công nghệ kỹ thuật, đồng thời cũng rất rõ ràng về giá trị kinh doanh mà mình mang lại cho sản phẩm và doanh nghiệp.

Lộ trình đào tạo Product Designer tại TELOS có gì đặc biệt?

Chúng mình khởi đầu với nền tảng UI/UX Designer, vì đây vẫn là chân dung chính của nhóm học viên chưa biết gì. Sau đó lộ trình sẽ dẫn dắt các bạn học viên mở rộng dần các tư duy của người học ra những outcome tiếp theo lần lượt theo cấp bậc: Công cụ – thẩm mỹ – người dùng – sản phẩm.

Ở lớp cuối cùng Product Design & Manage, chúng mình sẽ có một chuỗi 12 buổi học tương đối cô đọng, đòi hỏi nhiều thực hành và tự lực phát triển từ người học. Bạn có thể xem hình này

Nếu bạn cũng quan tâm hãy điền vào form này, TELOS sẽ tư vấn bạn ngay